PSİKOLOJİ DERS NOTLARI (İNSANIN TABİATI)

NSAN TABİATI
Dr. Hasan Kaplan

İnsan Tabiatı
• Nedir insan tabiatı?
• Kadın ve erkek için değişen bir şey mi?
• İnsan tabiatı diye bir şey var mi? İnsanda böyle bir öz yokta, tabiat dediğimiz şey sosyal cevre, ekonomi, politika, ve kültür tarafından inşa edilen bir şekillenmemi?
İnsan Tabiatını Anlamaya Yönelik Temel Bakış Açıları
o Dini Bakış Açısı
o Felsefi Bakış Açısı
o Bilimsel Bakış Açısı
Dini Bakış Açısı
• Bati Dinleri
o Yahudilik - Judaism
o Hıristiyanlık - Christianity
o İslam
• Doğu Dinleri
o Buddhism
o Confucianism
o Hinduism
Ehli Kitap Geleneğinde İnsan
o Topraktan Yaratılmıştır (Created from the dust)
o Tanrı imajında yaratılmıştır / En güzel şekilde yaratılmıştır (Images of God)
o Özgür iradeye sahiptir (Free-willed creations of God. )
o Konuşabilen bir varlık (Symbolizing beings, makers and readers of signs)
o Yeryüzüne halifedir (Have dominion over the rest of the creation)
o Ruhu ebedidir (Immortal)
Ehli Kitap Geleneğinde İnsan
İnsanin Zafiyeti – Hastalığı / Diagnosis
# Günahkar Olması We are infected with sin
# İradesini kötüye kullanmaya meyilli olması We misuse our free will
# Kötüyü tercih etme eğilimi We choose evil rather than good
# Yaratanla ilişkimizin kopuk olusu We disrupt our relationship to God
Reçete
# Yahudilik ve İslam, insanin kurtuluşunun ancak Allaha teslimiyetle olacağını söyler For Judaism and Islam salvation is submission to god’s will
# Hıristiyanlara göre kurtuluş sadece Hz Isa’ ya teslim olup onun Allahın oğlu olduğunu kabulle ve kiliseye bağlılıkla mümkündür. For Christianity, salvation is church and Jesus Christ
# Because god uses life, death and resurrection of Jesus Christ to restore us to a right relationship with himself



Hint Dinleri Geleneğinde İnsan Tabiatı
o Bizler birbiriyle bağlı bir gerçek ağının parçasıyız We are part of an ultimate interrelated network of reality.
o Biz evrendeki bütün varlıklarla ilintiliyiz We are connected to all beings.
o Kendimizi tanımladığımız “benlik” aslında bir maskedir According to Upanishads, our ordinary self is simply a finite, conditioned mask covering our true and infinite nature.
o Bu benlik beden ve sosyal çevreyle özdeşleşmiş. Bu özdeşliği gerçek kimliğimiz sanıyoruz. This self as ego (ahamkara) is identified with the body and its social environment. This is the self we think who we are.
o Fakat bu gerçek benliğimiz değildir. But, this self is neither the ultimate self (atman) nor the true identity of human being.
İnsanin zafiyeti –yanılgısı ve Reçete
• İnsanin zafiyeti –yanılgısı Diagnosis
o Gerçek tabiatımıza yabancıyız We are ignorant of true nature of reality
o Reçete Prescription
# Mevcut bilgi kaynağımızın sinirli olduğunu kabul edip fazla güvenmemek
# Özel bir bilgi edinmemiz lazım We need to acquire a special kind of knowledge to understand ultimate nature of reality and the self
# Sıradan geleneksel yasam ve bilgiye olan bağımlılığımızdan kurtulmalıyız Let go of any attachment to ordinary ways of being and knowing
Felsefi Kuramların İnsan Anlayışı
• Plato
• Aristotle
• Descartes- Cartesian
• Kierkegard- religious existentialism
• Sartre- atheist existentialism
J.P. Sartre’a Gore İnsan
o Sartre’a göre insan tabiatı yada özü diye bir şey yoktur
# According to Sartre, there is no human nature, no human essence.
# Varlık özden önce gelir
# Existence precedes essence.
o Ego verilmez, benlik bir olasılıktır.
# There is no given ego, the self is mere possibility.
# Bu yüzden bir özgürlük endişesi yaşarız
# Therefore we live in anguish at our freedom.
J.P. Sartre’a Gore İnsan
İnsanin Yanılgısı –Sorunu Diagnosis
o Özgür olma bilinci bir Izdiraptir, acilidir, ve bu yüzden biz özgürlükten kaçarız
o Anguish, the consciousness of our freedom, is painful, and we typically try to avoid it
Sartre’s Diagnosis Cont.
o Kadercilik, Bahaneler bularak özgür ve sorumlu olmadığımızı düşünürüz
o “Bad faith”-attempt to escape anguish by thinking that one’s attitude and actions are determined by
# One’s situation,
# One’s character,
# One’s relationship to others,
# One’s social role
# By anything other than one’s own choice
Sartre’ın Reçetesi
o Otantik Olmak - Authenticity.
# Kendi özünü inşa etmek
# Creating your own essence/nature.
# Özgürlüğünü keşfetmek
# Discovering your freedom in consciousness.
# Sorumluluğunu kabul etmek
# Accepting responsibility.
# Hayatimizin başkaları tarafından belirlenmesine karşı mücadele etmek
# Struggling against having our lives determined by the others.
Bilimsel Açıdan İnsan
• Charles Darwin-theory of evolution (?)
• Karl Marx- scientific socialism (?)
• Sigmund Freud-theory of psychoanalysis (?)
• B.F. Skinner- behavioral psychology
• Konrad Lorenz- evolutionary psychology
Sigmund Freud’a Göre İnsan Tabiatı
• İnsan özünde çatışma-çelişki içeren bir tabiata sahiptir. Bu celiski insan zihnini teşkil eden uç branşın arasında gerçekleşir Human nature is essentially in conflict—consisting of three systems within the “mental apparatus.”
# Id = Bilinçaltı/ Bilinçdışı (an unconscious mind ).
# Ego = Bilinç /İrade (conscious rational part of the mind, the product of taming the id).
# The superego= Geleneğin içimizdeki sesi (a mental agency that contains internalized moral norms promoting guilt in order to "tame" the id).
Sigmund Freud’a Göre İnsan Tabiatı
o Id kimliğimizin %90 ni teşkil eder
# The id accounts for 90% of who we are.
# It is unconscious and therefore unknown to us, but it shapes our conscious life and sometimes even dominates the ego.
İnsanin Sorunu-Hastalığı
o Hepimiz kimliğimizin önemli bir kısmini bastırıyoruz
# Each of us is repressed
# We repress and censor our instincts, our memories, our fantasies, and our guilt
o Bu bastırma bizi nevroz yapmakta
# We then become neurotic
Freud’un Reçetesi
• Therapy- being psychoanalyzed
o Benlik Bilgisi- Self knowledge
# Nevrotik mutsuzluğu normal mutsuzlukla değiştirmeli.
# Replacing neurotic unhappiness by ordinary unhappiness
# Bastırma yerine yönlendirme tercih edilmeli
# “Suppression” rather than “repression”
# Replacing unhealthy repression of instinct by a rational, conscious control of them
B.F.Skinner’ Gore Insan
o Skinner, inanc, arzu, duygu, id, ego, superego gibi zihinsel konseptlerin varligini reddeder.
# Skinner rejects inner mental entities such as beliefs, desires, emotions or the Freudian id, ego, superego.
o Insanin anlamanin tek yolu onun davranisini incelemektir.
# Study of human behavior is the only way to arrive at a true theory of human nature.
o Insan davaranisi bir takim kanunlar cercevesinde olur
# Human behavior is lawful and determined.
o Butun insan davranislari cevre uyarilarina verilmis cevaptir
# All human behavior is a function of environmental variables.
# S  O R
Joke!
• A classic cartoon shows two rats in a "Skinner box", a cage with a lever connected to a food dispenser. While a researcher looms overhead, clipboard in hand, one rat comments to the other, "Boy, have I got this guy trained: every time I press the lever, he gives me a piece of cheese!"
Skinner’in Teshisi
• Yanilgi!!!
o Kaderimiz belirlenmis oldugu halde kendimiz ozgur saniriz
# We are determined but still like to think that we are free.
• BU kafa krisikligi teorik bakis acisiyla alakalidir, cevenin insan davarnisini nasil belirledigini bildigimiz halde hale brieyi davranisindan sorumlu tutuyoruz
# Our current social practice are based on theoretical confusion.
# We know how environment determines behavior, yet we also maintain that individuals are responsible for their actions.
Skinner’s Recetesi
• Sorumluluk kavramini yeniden goden gecirmeliyiz
# “A sweeping revision of the concept of responsibility is needed”
• Insanlarin istedigimiz gibi davranmasini istiyorsak cevreyi ona gore ayarlamaliyiz
# We should “change the social environment deliberately so tat the human product will meet more acceptable specifications”
• Eger bireysel ozgurluk ve buna dayali gururumuzdan vazgecebilirsek , insanin davranislarini sartlandirmayal belirleyerek onlari daha mutlu edebiliriz
# If we will only give up the “illusions” of individual freedom and dignity, we can create a happier life by conditioning everyone’s behavior in appropriate ways
Sonuc
• Insanin dort zindani var
# Human beings are in four different levels of prisons:
Tabiat Tarih Toplum Benlik
Ama Ozgur olabilirsin
# You Can Be Free!
NASIL?
Tabii, Tarihi ve Toplumsal baskilardan bunlarin kanunlarini ogrenerek kurtulabiliriz
# We can overcome natural, historical, and social forces by mastering
# The laws of nature,
# The laws of history
# The laws of society
Prescription Cont.
Benlik zindanindan kurtulmak icin iki kanada ihtiyac var:
Insani tanimak, (Psikoloji)
Rabbini tanimak, (Din)
# In order to overcome the self we need to have two wings:
# Psychology, knowledge of the ordinary self.
# Religion, knowledge of the ultimate self.
Tesekkurler!!!
Thank You !