COĞRAFYA DERS NOTLARI (ENLEMLER-BOYLAMLAR)

ENLEM (PARALEL) VE BOYLAM (MERİDYEN)
Enlem:
-------
Dünya üzerindeki bir noktanın ekvator’;;;a olan uzaklığının açısal değerine enlem denir. Ekvatorun güneyinde 90, kuzeyinde 90 adet olmak üzere toplam 180 enlem vardır.
Enlem ve Etkileri
Güneş ışınlarının düşme açısı kutuplara doğru küçülür. Işınların atmosferdeki yolu uzar. Tutulma artar ve sıcaklık ta kutuplara doğru azalır.
Denizlerin sıcaklığı ve tuzluluğu kutuplara doğru azalır.
Matematik iklim kuşakları oluşur
Bitki örtüsü kutuplara doğru aralıksız kuşaklar oluşturur.
Tarımın yükselti sınırı, Toktağan kar sınırı (Daimi kar sınırı, Orman üst sınırı kutuplara doğru azalır.
Akarsuların donma süresi kutuplara doğru uzar.
Gece gündüz arasındaki zaman farkı kutuplara doğru artar.
Dünyanın çizgisel dönüş hızı kutuplara doğru azalır.
Aynı Enlem Üzerindeki Merkezlerde Ortak Özellikler
Ekvatora ve kutuplara eşit uzaklıktadırlar.
Güneş ışınlarını aynı açıyla alırlar.
Gece-gündüz süreleri birbirine eşittir.
Dünyanın çizgisel dönüş hızı aynıdır.
Aynı iklim kuşağındadırlar. Fakat aynı iklim özelliği görülmeyebilir (özel konumdan dolayı.
İki meridyen arasındaki mesafe aynıdır.
--------------------------------------
Meridyen:
---------
Kuzeyden güneye kutuplar arasında uzanan çizgiler meridyen yaylarıdır. İngiltere'nin Greenwich gözlemevinden geçen meridyen, başlangıç meridyeni kabul edilir ve 0 derece olarak gösterilir. Doğusunda kalan yerlere Doğu Yarım Küre, Batısında kalan yerlere Batı Yarım Küre denir. Başlangıç meridyeninin 180 doğusunda, 180 batısında olmak üzere toplam 360 meridyen yayı vardır. Kutup noktalarında birleşirler. Her meridyen arası 4 dk.lık yerel saat farkı vardır. Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrılırlar. Ekvator ve paralel çizgilerini keser. Yarım çemberdirler. Meridyen uzunlukları aynıdır değişmez. İki meridyen arası uzaklık sadece Ekvator'da 111 km'dir. Kutup noktalarında 0 olur. Kuzey Güney yönlerinde uzanırlar. 180 paralel olmasına ramen 360 meridyen olmasının nedeni meridyenlerin yarım, paralellerin tam daire olmasıdır.